آلودگی هوا به یک باره به وجود نیامده تا با راهکارهای ساده بتوان جلوی آن را گرفت.در این بین آنچه به فراموشی سپرده می شود ارائه راه کار اساسی است که متاسفانه به چند پارامتر ایجاد آلودگی همچون خودروهای شخصی تک سرنشین، ذرات معلق همسایه های کشورهای عربی و چند موضوع دیگر ختم می شود و این همه به همراه وارونگی هوا، روزگار شهروندان را تیره و تار می کند. آنچه اهمیت اساسی و فوق العاده ای دارد شناسایی مبدا و منشا آلودگی هاست که در صحبتهای یک مسئول سابق محيط زيست آذربایجان شرقی به یکی از نادرترین منشا آلودگی اشاره کرد و انگشت اتهام را به سوی معادن شن و ماسه در حریم اطراف شهر تبریز نشانه رفت و جالب این که وی از صاحبان صنایع و معادن خواسته بود کنترل آلودگی و مدیریت مصرف انرژی را در روزهای آلودگی به دقت کنترل و رعایت کنند و به اصطلاح آنها را به دقت کردن فراخواند! به نظر می رسد کلانشهر بزرگ صنعتی تبریز در کنار خودروهای شخصی تک سرنشین خود انواع و اقسام کارخانجات آلوده ساز را دار می باشد که در صورت عدم وزش باد معروف تبریز که تنها نجات دهنده آلودگی شهر است وارونگی ایجاد شده یقه عزیزان مجوز دهنده و اداره کننده کارخانجات مختلف آلوده ساز شهر تبریز را می گیرد. از طرفی چنانچه در بالا نیز اشاره شد آلودگی شهر تبریز تنها متوجه یک یا ده فاکتور کنار هم نیست بلکه حتی استفاده از گاز شهری توسط شهروندان در فصل سرما هم بعنوان یک آلاینده نقش مهم و اساسی داشته و دارد. افزایش سریع و لجام گسیخته آلودگی میتواند بهترین دلیل برای شکست اقدامات مسئولان، باشد و در این بین تنها با تعیین نوع آلایندههای هوا و شناسایی دقیق منشا آلاینده ها و فراخوان عمومی با تشکیل یک نهاد مسئول و مشارکت همگانی در دراز مدت می توان بر این مشکل فائق آمد. متاسفانه تا غلظت یک آلاینده در هوا به مرز هشدار نزدیک نشده یا آن را پشت سر نگذاشته باشد آلودگی هوای شهرهای بزرگ چندان مورد توجه قرار نمی گیرد در حالی که همه می دانیم عدم توجه به کوچکترین علتهای ایجاد کننده آلودگی با گذشت زمان هوای سالم و پاک ما را از بین می برد و چه بهتر که شهروندان و افراد جامعه با حساسیت بیشتری به این موضوع فراخوانده شوند و از آنها به عنوان مسئولین اصلی حفاظت از محیطی که در آن زیست می کنندخواسته شود کوچکترین مسئله ها را در این زمینه رعایت نمایند. بایستی گفت برای حل مشکل آلودگی هوای تبریز و شهرهای بزرگ در کشور، تدارک یک برنامه جامع تنها راهکار اساسی است که میتواند در سایه همکاری سازمان محیط زیست، وزارت بهداشت و برخی دیگر از نهادهای دولتی به همراه نهاد قانونگذاری و با ورود نهادهای قضایی صورت پذیرد و بعنوان یک مطالبه در افکار عمومی مطرح شود. «هوای پاک» و نفس کشیدن در آن این روزها قیمتی تر از گذشته هایمان شده است پس باید فکری اساسی بر آن کرد.