آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است و یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر در جهان در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه ۳ میلیون نفر در دنیا جان خود را به دلیل عوارض مستقیم یا غیرمستقیم آلودگی هوا از دست میدهند. آلودگی هوا عبارت است از وجود یک یا چند آلوده کننده هوا نظیر ذرات معلق، گردوغبار، دود، گاز، مواد رادیو اکتیو و غیره در هوای آزاد که برای موجودات زنده مضر بوده و راحتی زندگی کردن را سلب کند. در کشور ما نیز آلودگی هوا به یکی از مشکلات جدی کشور تبدیل شده است و شهرهای بسیاری گرفتار این پدیده شده اند. سکون نسبی هوا و افزایش آلایندههای جوی در کلانشهرهای صنعتی مانند تهران، تبریز، اصفهان، اراک، کرج و مشهد تداوم داشته است. پیامدهای آلودگی هوا؛ شیوع سرطان و بیماری های تنفسی و روحی هنگامی که هوا آلوده است میزان آلایندههای موجود در هوا نظیر سرب از حد استاندارد فراتر میرود و این میتواند تهدیدی علیه عملکرد اعضا و اندامهای حیاتی بدن باشد. از عواقب و پیامدهای مهم آلودگی هوا که با روشهای علمیو آکادمیک به اثبات رسیده و کمتر مورد توجه قرار گرفته تاثیر آن بر افزایش شیوع اختلالات روحی و روانی است. از سوی دیگر، افزایش سطح گازهای آلاینده یا به عبارتی آلودگی هوا، بیش از هر چیز زنگ خطری برای افراد مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی است. در واقع ساکنان کلانشهرها که در بلندمدت در معرض تماس با ذرات آلاینده هستند احتمال نارسایی قلبی و مواجه شدن با سکته قلبی در آنها افزایش مییابد. همچنین خطر تولد زودرس و وزن کم هنگام تولد، در مناطقی که آلودگی هوا بیشتر است، بسیار بیشتر و حدود سه برابر مناطقی است که آلودگی کمتری دارند و خطر مرگ و میر نوزادان نیز در مناطق آلوده چهار برابر میشود. تبریز آلوده دود/ آلودگی هوای گلوی تبریزیها را میفشارد رنگ طوسی آسمان تبریز تحت تاثیر این آلودگی چنان برای مردم عادی شده است که دیگر کمتر کسی به یاد دارد که آسمان آبی آفریده شد تا همگان زیر چتر این عرش بلند، لذت زیبایی را تجربه کنند. خواه این رنگ طوسی ناشی از تولید گازها و ذرات آلوده معلق در هوا باشد و یا ناشی از آلاینده های صنعتی، واقعیت این است که نتیجه آن از دست رفتن هوای پاک و افزایش مرگ و میر ها ناشی از مشکلات تنفسی و قلبی و عروقی است. متأسفانه هر سال با نزدیک شدن فصل سرما و شروع معضل وارونگی به فکر راه چارهای برای مبارزه با آلودگی هوا میافتیم و با پایان یافتن زمستان باز فصل غفلت آغاز میشود تا زمستان سال بعد و تکرار داستان غم انگیز و نگرانکننده آلودگی هوا. *مدارس تبریز چهارشنبه تعطیل اعلام شد/ فعالیت ادارات با دو ساعت تاخیر مدیر کل مدیریت بحران استانداری اذربایجان شرقی گفت: افزایش میزان آلایندگی هوا موجب شد تا امروز چهارشنبه ۱۱ دی ماه ۱۳۹۲ کلیه مدارس نواحی پنج گانه کلانشهر تبریز تعطیل اعلام شود. خلیل ساعی افزود: بر اساس تصمیم اتخاذ شده کلیه مدارس کلانشهر تبریز در مقاطع پیش دبستانی و ابتدایی در نواحی ۵ گانه تبریز تعطیل اعلام می شود. وی ادامه داد: همچنین مدارس در مقاطع راهنمایی و دبیرستان، دانشگاهها و مدارس استثنایی نیز در صورت داشتن امتحان در آزمون هایشان شرکت می کنند در غیر این صورت تعطیل اعلام می شود. ساعی خاطر نشان کرد: ادارات دولتی با ۲ ساعت تاخیر و بانکها با یک ساعت تاخیر فعالیت خود را آغاز خواهند کرد. وی اضافه کرد: مراکز نظامی و بهداشتی و درمانی نیز که در روزهای تعطیل نیز به فعالیت ادامه می دهند هماند سایر روزها به فعالیت عادی خود هدامه خواهند داد. وی اذعان داشت: تمام مراکز علمی و آموزشگاهی، مراکز کانون های پرورشی فکری کودکان و کتابخانه های تبریز فردا تعطیل است. قدیما دانش آموزان در زمستان با بارش برف خوشحال میشدند که به دنبال آن تعطیلی مدارس را در پی داشت اما این روزها آلودگی هوا در رقابت با برف برای تعطیلی مدارس را ربوده و پیشتاز این مسئله شده است. خودروها مهمترین عامل آلودگی هوا/ سهم ۷۲ درصدی خودروها در آلودگی هوا حمید قاسمی مدیر کل محیط زیست آذربایجانشرقی در خصوص آلودگی چند روز اخیر هوای تبریز اظهار کرد: در آلودگیها عوامل ثابت و متغیر تعریف شدهاند که منابع شامل عوامل خانگی، تجاری و صنعتی هستند و خودروها عوامل متغیر به شمار میروند که این عامل آخر با ۷۲ درصد نقش اساسی در آلودگی کلانشهرها بر عهده دارد. در حال حاضر ۴۰۰ هزار خودرو در سطح کلانشهر تبریز در حالت تردد هستد که به عنوان مهمترین عامل آلایندگی هوای این کلانشهر به شمار می روند، به عبارتی، سهم خودروها در آلودگی هوای تبریز ۷۲ درصد برآورد شده است. سهم ۲۸ درصدی صنایع در آلودگی هوای تبریز رییس سازمان حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی همچنین بااشاره به سهم ۲۸ درصدی صنایع در آلودگی هوای تبریز از تقویت گشت پایش بر صنایع و برخورد حقوقی با آنها در صورت رعایت نکردن استانداردهای لازم برای کنترل آلاینده ها خبر داد. قاسمی خاطرنشان کرد: هر چند سهم صنایع در مقایسه با خودروها در آلودگی هوای تبریز کمتر است اما با این وجود نظارت و پایش صنایع به منظور کاهش آلودگی هوای تبریز همچنان باجدیت دنبال می شود.قاسمی با اشاره به اینکه هر سال و در نیمه دوم فصل به دلیل وارونگی و پایداری هوا چنین آلودگیهایی اتفاق میافتد، گفت: سال گذشته ذرات معلق ۱۰ میکرون ثبت شده بود که این رقم امسال ۲.۵ میکرون است. اجرای طرح ترافیکی در محدوده شهر تبریز تا پایان سال مدیر گروه حمل و نقل و ترافیک استانداری آذربایجان شرقی به عنوان مسئول مستقیم معرفی شد و ایشان در پاسخ به این طرح با تکذیب اجرای چنین طرحی گفت: نه اصلا موضوع اجرای طرح زوج و فرد مطرح شده و مهمتر از همه کارشناسی نشده که حالا بشود از اجرای آن حرف زد. کریم باقری افزود: این طرح نیاز به زیرساختهایی دارد که به هیچ عنوان چنین زیرساختی در تبریز وجود ندارد. وی در عین حال اجرایی شدن طرح ترافیکی محدوده مرکز شهر تبریز را تا پایان سال پیشبینی کرد و گفت: این طرح با توجه به داشتن مصوبه و همچنین تا حدودی مهیا بودن شهر از نظر زیرساختی قابلیت اجرایی دارد. باقری با اشاره به اینکه این طرح در سال ۸۵ شورای ترافیک مصوب شده است، گفت: دلایلی نظیر هدفمندی یارانهها، سهمیهبندی بنزین اجرایی این طرح را به تعویق انداخت. این مقام مسئول تاکید کرد: زیرساختهای شهری تا ۸۰ درصد برای اجرای طرح ترافیکی محدوده مرکزی تبریز فراهم شده ولی نواقصاتی وجود دارد که درخواست میشود تا شهرداری برای رفع آنها اقدام کند. وی دوربینهای کنترل را از مهمترین نواقصات عنوان کرد و گفت: مقرر شده بود تا شهرداری در ۹ دروازه محدوده این طرح دوربینهایی برای کنترل خودروها نصب شود که متاسفانه تاکنون اتفاق نیفتاده و کنترل فیزیکی نیز در این محدود هم نیازمند نیروی انسانی و هم دلیلی بر ایجاد ترافیک خواهد بود. باقری پارکینگهای موجود را نیز کم ارزیابی کرد و گفت: هر چند نزدیک به یک هزار و ۵۰۰ مورد از سال گذشته بر ظرفیت اضافه شده ولی جوابگوی اجرای این طرح نخواهد بود. مدیرگروه حمل، و نقل و ترافیک استانداری آذربایجانشرقی همچنین تاثیر خودروهای در آلودگیهای اخیر را کمتر از آمار و ارقام یاد شده اعلام کرد. خودروهای فرسوده، آینه دق برای همه قیمت بالای خودروهای خارجی و مصرف بالای خودروهای داخلی باعث شده است تا ایرانیها هوس تعویض خودرو کمتر به سرشان بزند. همین کافیست تا هنوز که هنوز است شاهد تردد خودروهای مدل ۸۰ یا حتی قدیمی تر نیز باشیم. یکی از ریشههای آلودگی هوای تبریز ورود روزافزون و بیرویه خودرو به این شهر بدون خروجی است. از سوی دیگر با درنظر گرفتن ظرفیت محدود شبکه معابر تبریز ورود حجم بالای خودرو بر ترافیک و آلودگی هوای پایتخت دامن میزند. از نظر کارشناسان یکی از راهکارهای حل این مشکل از رده خارج کردن خودروهای فرسوده است بنابراین به دولت پیشنهاد شد تا واردکنندگان و خریداران را وادار سازد به ازای ورود یا تولید هر دستگاه خودرو نسبت به اسقاط و اوراق کردن یک دستگاه خودروی فرسوده اقدام کنند که متاسفانه در زمینه از رده خارج کردن فرسوده ها نیز توفیق چندانی نداشتهایم. خودروهای بیکیفیت و مردمی که چارهای ندارند اما کسی در این موضوع که خودروهای داخلی بی کیفیت است شکی ندارد. با این حال خودروسازان توپ را در زمین بنزین می اندازند. گفته می شود سهم خودروها و وسایل نقلیه در آلودگی هوا ۹۰درصد است و علت سهم بالای آنها بنزین آنهاست. کارخانهها، مسبب قدیمی وجود کارخانه ها در نزدیکی شهر ها علاوه بر آلودگی هوا آلودگی های زیست محیطی را نیز به همراه دارد.دفع مواد زائد کارخانه ها باعث آلودگی زیستی و شیمیایی می شود،آلوده کردن هوا توسط کارخانه ها سبب مسمومیت هوا و به وجود آمدن وآرونگی های هوا،باران های اسیدی،مه دود فتو شیمیایی خواهد شد، که در طی زنجیره آلودگی تبدیل به ابتلا به بیماری ها ی گوناگون خواهد شد که بر اکوسیستم بشری بی تاثیر نخواهد بود. آلودگی هوا، هشداری جدی اما داستانی تکراری خلیل ساعی، مدیرکل بحران استان آذربایجانشرقی که ماههاست همواره حضوری شاخص در بخشهای مختلف خبری شبکه استانی سهند دارد اما خبرهای عجیبی از این جلسه را به اطلاع شهروندان رساند و گفت تشکیل کار گروه ویژهای برای بررسی مسائل مرتبط با آلودگی در دست بررسی است و انشاءالله تا نوروز در خصوص طرح زوج و فرد کردن تردد خودروهای شهر و محدوده اجرای این طرح تصمیمگیری میشود. فاصله ۳ ماهه تا عید نوروز و قرار گرفتن در وضعیت اضطراری به لحاظ حجم آلودگی و وسعت دربرگیری و البته طولانی شدن زمان استقرار هوای آلوده بر فراز شهر و شهروندان تبریزی، دو مسئله متناقض در این زمینه هستند که شایسته است مدیران شهری و دست اندرکاران حوزه مدیریت بحران، به سرعت برای رفع آن اقدام کنند. با وجود گذشت چندین روز از آلودگی شدید هوای تبریز، متاسفانه هنوز تنها اطلاعی که در این زمینه منتشر میشود، با عبارت «هشدار» و «مراقب باشند» همراه است و مسئولان این حوزه در سطح اطلاعرسانی عمومی، تاکنون به هشدار دادن نسبت به عدم خروج بیماران قلبی و ریوی از منزل، عدم حضور دانشآموزان در حیاط مدرسه و ماندن افراد با آسیبپذیری بالا همانند سالمندان و خانمهای باردار در منزل اکتفا کردهاند. حالا بماند اینکه افراد شاغل در بخشهای دولتی و غیردولتی اگر شامل شرایط فوق شوند، تکلیف چیست و چگونه قانون از چنین افرادی در شرایط همانند بحران فعلی حمایت میکند. با این حال هنوز و هر روز شاهد تردد گسترده خودروهای مختلف و رنگارنگ در تمام نقاط شهر هستیم و به گفته پلیس راهنمایی و رانندگی، به دلیل عدم وجود بند و دستور قانونی هنوز امکان جلوگیری از تردد خودروهای آلاینده، خودروهای تک سرنشین و امثال آنها وجود ندارد. میدانیم کشور ما جزو کشورهای در حال توسعه جهان است و ما مردم و شهروندان ایرانی باید بپذیریم که در تحقق این روند توسعهای، نقش مهمی داریم؛ باید بپذیریم در یک جامعه مدنی موفق، تمام وظایف بر گردن حاکمیت و بخش دولتی نیست، باید در ذهن نگاه داریم که ما در مقابل کشور و شهر و آینده آن مسئول هستیم و شایسته است با دلسوزی بیشتر با مسائل برخورد کنیم عدم استفاده از وسائل نقلیه شخصی شاید مهمترین راه درمان این گونه مسائل نباشد، اما بدون شک یکی از راهکارهای موثر در این زمینه است. یادمان باشد این تلاشی برای فردای خودمان است؛ مایی که در این شهر و این کشور روزگار میگذرانیم و از هوای آن، چه پاک و چه آغشته به سموم و آلایندهها، تنفس میکنیم. منبع: فارس