| اهراب نیوز:شهر ها و انسانها دو پدیده ای هستند که در کنار هم و مکمل یکدیگرند. به تعبیر دیگر، شهر موجود زنده‌اي است كه هر لحظه تغيير مي‌كند و در جلوه‌هاي تازه‌اش بر نوع نگاه و تعامل شهروندان اثر مي‌گذارد. امروزه زندگی شهری خصوصا درکلانشهر ها، به خاطر پیچیدگی هایی که دارد اختلالاتی را در ارتباطات انسانی به وجود آورده است. به دلیل همین مسائل و مشكلات انبوهی که شهر را احاطه کرده ، رویكرد میان رشته ای به این پدیده را در سراسر جهان ضروری کرده است. جامعه شناسی و روانشناسی و برخی از علوم دیگر با رشته های معماری و شهرسازی رابطه ناگسستنی دارند. اقتصاد، علوم اجتماعی، روان شناسی، جغرافیا و سیاست و ... در کنار این ضرورت های رشته ای، واقعیتی به نام شهر با مسائل و مشكلات عدیده ای روبه روست که به طور طبیعی دایره ی نیازهای خود را به دانشگاه ها می گستراند. برای مثال ضرورت توجه به نظم های دانش متفاوت در بررسی مسائل شهری موجب شد که در سال ۱۹۹۳ با هدف ارائه راه حل های نوآورانه و در عین حال عملی مرکزی تحت عنوان «مخازن فكری شهر» در کاراکاس تأسیس شود. مهارت های ترکیبی مورد نظر این مرکز شامل معماران، مهندسان عمران، برنامه ریزان محیط زیست، متخصصان ارتباطات، معماران منظر شهری است. در همین رابطه، شكل گیری ایده و نظریه اکولوژی شهری و استفاده از نظریات زیست شناسی در شناخت و تحلیل شهر را باید در چهارچوب انتظام میان رشته ای شهر فهم کرد .[۱] سیاست گذاری و طراحی شهری می تواند حقيقتا بر نشاط و شادماني درونی شهروندان و رضايت آنان از زندگي تاثیر بگذارد . برنامه ریزان امور شهری همواره به دنبال ایجاد جاذبه های بصری و جلوه های شادی آفرین در شهر ها هستند تا شهروندانی سالم از نظر جسم و روان داشته باشند. عدم انسجام بافت شهری، سرانه پایین فضای فرهنگی، فضای سبز و ورزشی و مشکلات اقتصادی، از جمله مهمترین عواملی هستند که موجب کاهش نشاط شهروندان می شوند. در اینجا نکاتی که در امر ایجاد نشاط و تفتّح درونی شهروندان از اهمیت بالایی برخوردار هستند،اشاره می شود.امام صادق (ع) فرمود: نگاه کردن به سبزه ها مایه شادمانی است.در نگاه اسلام برای همه زمانها و مکانها شکل یکسان و خاصی برای تاسیس بناها معین نشده است، بلکه بر اساس شرایط زمانی و مکانی و تامین اهداف مورد نظر اسلام ، بناها تاسیس شوند، از همین رو در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) چنین آمده است:« شهرهایتان را به لحاظ مکان و نمای زیبا به گونه ای بسازید که چشم نواز بوده و چشم انداز داشته باشد.» [ ۲]چارلز مونتگومري معتقد است: «شهر شاد شهریست کم کربن، سبز و شهری که از ما حفاظت می کند. طراحی هاي شهري را با هدف تجربه كردن و كسب تجربیات زندگي و ارتباطات انسانی انجام دهيم و نه آنگونه که در حال حاضر تنها در جهت تقويت زیرساخت ها صورت مي گيرد. راهكارهاي زیاد و مختلفی وجود دارد برای آنکه میزان شادمانی را در یک شهر ارتقاء دهیم مثل ساخت یک پارک کوچک یا ایجاد یک میدان پیاده رو »[ ۳]پارکها و فضاهای سبز به مثابه ریه های یک شهر عمل می کنند. بنابر این لازم است در شهرهای بزرگ به ایجاد و گسترش چنین فضاهایی همت گماشت. تشویق شهروندان به مشارکت همگانی در ایجاد فضاهای سبز و حفظ ونگه داری آنها با استفاده از مشوق هایی مانند تخفیف و یا عدم اخذ عوارض ، برگزاری جشنواره و... می تواند در تحقق این مساله دخیل باشد. فضاهای سبز شهری در کنار سایر منافع زیست محیطی، مهمترین عنصر تأمین‌کننده تنوع رنگی هستند و در شکل‌دهی سیمای شهری نقش اساسی دارند. این عناصر می تواند شامل پوشش گیاهی و سایر عناصر طبیعی باشند. در شهرها این فضاها شامل پارکها و فضاهای اطراف اتوبانها و خیابانها می باشند. اگر دنبال رنگ‌هاي شاد، جذاب و زنده هستيم، بايد روي فضاي سبز بيشتر كار كنيم. با استفاده از این شیوه در شهرهاي قديمي دنيا، بدون تغيير در بافت ساختمان‌هاي قديمي – که اغلب حتی منطبق با روانشناسی مدرنیته رنگها نیتستند- جذابيت‌هاي بصری بسیار جالبی بوجود آورده‌اند. با كمترين هزينه مي‌توان با گذاشتن گلدان‌هاي كوچكي در لبه‌هاي پنجره و یا نصب در دیوار کوچه ها و آپارتمانها، همخوانی با تركيب رنگ مصالح جلوه‌هاي رنگي زيبايي ايجاد کرد. توجه به طراحی و ساخت مبلمان شهری و استفاده از تجربیات کشورهای توسعه یافته بسیار مهم و تاثیر گذار هست. به عقیده روانشاسان، رنگها زبان احساسات ما هستند و در زندگی انسانها نقش اساسی و تعیین کننده دارند تا جایی که می توان بر اساس استفاده ار رنگها،به حقیقت شخصیت افراد پی برد. اساساً نماهاي شهري به جلوه‌هاي رنگي شهر شكل مي‌دهند و بزرگ‌ترين تأثير شهر بر ساكنانش از لحاظ بصري است. به همين دليل، امروز مهم‌ترين چالشي كه شهرهاي در حال توسعه با آن مواجهند آلودگي‌هاي بصري است. اينجاست كه اهميت و كاربرد رنگ در شهرسازي اهميت پيدا مي‌كند. انواع بیلبوردهای تبلیغاتی و تابلوهای شهری ، راهنمایی و رانندگی، رنگ پوشش افراد، رنگ خودروها، تغییر فصول، بستر موقعیت جغرافیایی هر شهر، علاوه بر عوامل مرسوم مانند بناها، کف و دیگر عناصر شهری ثابت در چهره رنگی آن تأثیرگذار است. در این مورد حتی انتخاب هدفمند رنگ وسائط نقلیه حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس، تاکسی و... یا دخالت در رنگ‌آمیزی تابلوها، اعم از تابلوی مغازه‌ها و سایر علائم شهری می‌تواند چهره رنگی شهر را به کلی دگرگون کند. استفاده از رنگهای گرم در ساختمان سازی به جاي رنگ‌هاي سرد و خاكستري و اخرايي و برای جلوگیری از حاكمیت آشفتگي بر روند ساخت و سازها، هدايت فعالان حوزه ساختمان‌سازي به استفاده از نماها و تركيب‌هاي رنگي جهت جبران آشفتگي بصري و بي‌نظمي در رنگ‌هاي شهر لازم و ضروری است. می توان بجای نماهاي آلومینیومی و شيشه‌اي و گرانيت سياه، از مصالح و سنگ‌هاي تراورتن رنگي و روشن در نماهای ساختمانی استفاده کرد تا رنگ اين سنگ‌ها شادابي و طراوت مضاعفی به محيط‌هاي شهري بدهد. در برخی از كشورهاي پيشرفته، در تمام نماي ساختمان و یا بخش هایی از آن مانند بالکن، از شیشه ها والمانهای رنگي و ساده استفاده می شود. به کارگیری مناسب رنگ به عنوان مظهری از پیوند بین انسان و محیط ساده‌ترین و موثرترین عامل در جهت سرزندگی و خوانایی شهر مورد استفاده قرار گرفته ا ست. کمترین نقش رنگ به کاهش خستگی و برانگیختن چشم انسانها در یک محیط مربوط می شود. به همین دلیل رنگها در طراحی مبلمان شهری و استفاده در نماهای ساختمانی و نمادهای عمومی مهم بوده و می‌تواند در پویا یی و یا میرایی زندگی شهری اثر گذار باشد.رنگ‌آميزي پل‌ها، نماها ، نورپردازي‌هاي رنگي، طرح ها و نقاشی های دیواری،موسیقی، نصب تندیس هنر مندان و مشاهیر در میادین و نقاط مهم شهر هم از آیتم های موثر در ارتقاء شادابی، طراوت ، سرزندگی شهروندان هستند. در چنین شهرهایی شاهد سبک زندگی سالم و روابط اجتماعی مطلوب و سازنده خواهیم بود بر خلاف شهرهایی که توجه نکردن به عوامل شادی افزای درونی و برونی و یا استفاده بی رویه از رنگ‌هاي خاكستري و تيره، سبب ایجاد حالت منفي، رخوت و سستی و روابط غیر سازنده ای خواهیم بود که چه بسا بی تاثیر در افزایش جرم و بزه های اجتماعی نخواهد بود. دانشمندي گفته: « ثروتمندترين كشور، كشوري است كه بيشترين افراد شاداب و شرافتمند را زير بال خود دارد. » نشاط، تحرك، پويايي، شادابي و… از ويژگي هاي نسل جوان و پويا است و موافق طبع و مقتضيات فطري او است و در مقابل، خمودگي، سستي، انزوا، بي تحركي، غمناكي، پژمردگي، آفت بزرگ و مانع عظيم رشد و شكوفايي و خلاقيت و كارآمدي نسل جوان است [۴]منابع:۱ . فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، دوره ششم، شماره ۱، زمستان ۱۳۹۲۲. مفاتیح الحیات. حضرت آیه الله جوادی آملی۳ . خبرگزاری ایمنا۴ . مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران*مدرس دانشگاه و پژوهشگر |  |
↧
تاثیر نمادهای شاد شهری در تغيير سبك زندگي
↧