| اهراب نیوز:«فوتبال به چه دردی می خورد و اصلا چه نیازی به آن هست؟» این سوال، چندان تعلقی به امروز ندارد. که اگر داشت، پاسخش همان «هیچ» بود و کاملا اقناع کننده. اما امروز این پرسش، نه تنها این جواب قانع کننده را در پی ندارد، که پرسش در این باره را نامعقول می نمایاند و لزوم وجود «فوتبال» را از بدیهیات عقلی و معقولات طبیعی و بی نیاز از پاسخ می داند. انگار که پرسیده باشی «تنفس کردن به چه کار می آید؟».اما واقعا «فوتبال به چه درد می خورد؟» برای پاسخ، قدری باید به عقب تر برگردیم و سوالات جدی تری بپرسیم، و مسائل بنیانی تری طرح کنیم، البته در حد مقدورات این سطور و در حد یادداشتی ژورنالیستی.«فوتبال» پدیده عصر مدرن است و باید در تمدن مدرن و امهات آن، علت یابی و بررسی شود. غایت مدرنیته، آن است که بشری جدید بیافریند و جهانی نو بنیاد کند. انسانی با نیازها و خصوصیاتی جدید و جهانی با اقتضائات خاص آن بشر. و برای همین هم هست که مدرنیته، در نسبت نیاز و رفع نیاز و در امر علیت، وارونه عمل می کند. تمدن مدرن، خود را مکلف به پاسخ به نیاز انسان نمی داند، بلکه برای انسان و جهان غایی خودش، نیازهای جدیدی می سازد و متعاقب آن، جهانی جدید و زیستی نو.همیشه فکر می کنیم، این نیاز بشر بوده است که او را به سمت تکنولوژی* و یا هر چیز جدیدی کشانده است. اما این باور درباره تکنولوژی و مشتقات تمدن مدرن مطلقا اشتباه است. شاید باورش قدری دور از انتظار باشد ولی همیشه این تکنولوژی بوده است که نیازها را به وجود آورده است. اگر از بشر پیش از عصر تکنولوژی سوال می شد که «چه نیازی به رایانه دارد؟» قطع یقین هیچ نیازی به آن نداشته است. تکنولوژی، هیچ گاه مورد نیاز بشر نبوده است تا زمانی که احساس نیازی به آن وجود نداشته است. اما بشر امروز دیگر آن قدر محتاج به تکنولوژی شده است، که تصور جهان بدون تکنولوژی برایش ناممکن است و زندگی منهای آن برایش تقریبا محال. این مساله، درباره تمامیت تکنولوژی و همه دستاوردهای تمدن مدرن، تقریبا صادق است. این تقریبا هم از آن حیث است که مدرنیته در صیرورتش، هنوز به تکامل مطلق خود نرسیده و امری نسبی و البته با سیطره ای وسیع است.مدرنیته همیشه پاسخ هایش به نیاز بشر را، پیش از وجود داشتن خودِ نیاز ارائه کرده است. پیش از آن که بشر، نیازی به تلوزیون و تکنولوژی تصویری داشته باشد، تلوزیون و سینما و رسانه پای به زندگی بشر گذاشته و متعاقب آن نیازهای جدید شکل گرفته اند و تکنولوژی های جدیدتر و باز نیازهای جدیدتر و به همین منوال تسلسل یافته است. تمدن مدرن، پاسخ گو و برآورنده نیست، بلکه نیاز ساز است و محتاج کننده. برای همین هم هست که هرگز بشر مدرن، احساس اقناع و رفع نیاز نخواهد کرد، بلکه برخورداری از محصولات تمدن جدید و تکنولوژی بیشتر، همیشه مصادف با احساس نیاز بیشتر، مصرف بیشتر و تقاضای روز افزون تر خواهد بود.اساس همه این تقلاها برای رسیدن به بشر جدید و دنیای نوین هم، اومانیته است. اومانیته که بنیان تمدن مدرن است، برای جای گزینی انسان به جای خدا و رساندن بشر به اندیویدوالیسم و فردیت تام، مجبور است تا فطرت و طبع بشر را آن گونه دستخوش تحول کند که بتواند به منظور خودش دست یابد. مجبور هست جایگزینی برای فطرت بشر بیافریند و بر فطرت خداجو و نوع دوست و... او پرده عزلت بکشد. تمدن مدرن، با اغفال و تخدیر تا حدود زیادی توانسته ضمیر ناخودآگاه آدمی را آن طور که بایسته مدرنیزاسیون بوده است، دستخوش تغییرات کند و آدمی را مجاب به پذیرفتن اهداف و غایات اومانیته نماید. آن گونه که امروز جای این پرسش و سوالاتی از این دست برای بشر امروز باقی نمانده است که واقعا «فوتبال به چه درد می خورد؟». پرسشی که در عصری که تمدن تکنولوژیک و اغواگر مدرن بر زندگی بشر سایه نیفکنده بود، جوابی ساده و متقن داشت: «هیچ».امروز فوتبال، به مدد تکنولوژی ارتباطی و تصویری، توانسته است خود را به عنوان نیاز حتمی جوامع بشری، جا بزند. نیازی که دیگر جای پرسش از علتِ بودنش را، انکار می کند و این گونه می انگاراند که جهان بدون آن، جهانی نامطلوب و دارای نقصان خواهد بود. درون مایه فوتبال هم، به تبع مدرنیته، چیزی جز رسیدن به همین نقطه نیست که نیاز جدیدی در بشر پدید بیاید و متعاقب آن نیازهایی جدیدتر، وابستگی هایی وسیع تر، و غفلت هایی فزون تر. و اینها همه ملازم تسلیم بیشتر در برابر مدرنیزاسیون اند.فوتبال دیگر یک ورزش و یا یک مسابقه و بازیِ صرف نیست. بروز جدیدی از فرهنگ مدرنیته و غفلتی فراگیر است که از ظهور رشحاتی از انسان جدید خبر می دهد، که نیازهایی جدید و متفاوت از «انسان بما هو انسان» دارد. انسانی با نیازها، اولویت ها، عواطف و کارکردهایی جدید که در پی ساختن دنیایی جدید هست و همه لوازم این دنیای جدید را از همه سوی به پیش می برد.* خوب است که دقت شود تکنولوژی به معنای ابزار نیست. تکنولوژی میوه تمدن مدرن است و این عنصر در عصر پیش از تمدن تکنولوژیک مدرن، وجود خارجی نداشته است. تکنولوژی یک دیدگاه و ادراک است.مارتین هایدگر، معتقد است بشر جهان را به شکلی تکنولوژیک می فهمد و از دریچهٔ فهم خاصی از جهان است که علوم جدید، به این نحوی که اکنون به شکل بسط یافته و ژرف تری دستاوردهای خیره کننده ای برای بشر به ارمغان آورده است، ظهور یافته است. ماهیت تکنولوژی نه تنها در همهٔ تکنولوژی های جدید بلکه در همهٔ ارکان وجودی و معرفتی انسان معاصر حضور دارد. به این معناست که علوم جدید هم ماهیتی تکنولوژیک دارد.دوستان آشنا با متون فلسفی برای مطالعه بیشتر به مقاله «پرسش از تکنولوژی» هایدگر رجوع کنند. |  |
↧
فوتبال و ظهور انسان جدید
↧