| تابلو فرش سردرود كه به قطب توليد تابلو فرش در ايران معروف است و زماني در ركود بهسر مي‌برد اين روزها رونق خود را به دست آورده است و نه‌تنها بازار تجارت و صادرات اين هنر ايراني رو به اوج است، بلكه بتازگي به ثبت ملي رسيده و در آينده نه‌چندان دور به همراه قالي آذربايجان در فهرست آثار يونسكو قرار خواهد گرفت. توسعه شهرنشيني و پيچيده شدن روابط اجتماعي در جوامع كنوني كه روز به روز شهرهاي اقماري كلانشهرها را نيز تحت‌الشعاع خود قرار مي‌دهد باعث شده اين شهرها در بيشتر موارد و به مرور زمان اصالت و هويت خود را به دست فراموشي بسپارند و خواه ناخواه جذب پيچيدگي‌ها و زندگي پرزرق و برق شهرهاي بزرگ مجاور خودشان ميشوند. ازجمله عوامل مهمي كه با صنعتي شدن زندگي مردم رنگ باخته و شكل سنتي و در واقع هويت خود را از دست مي‌دهد، صنايع دستي است. تابلو فرش سردرود يكي از اين صنايع دستي است كه از نظر اصالت و ارزش منحصربه‌فرد است كه بتازگي در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. شهر سردرود استان آذربايجان شرقي از قديم‌الايام به عنوان نهاد قاليبافي استان، آن هم تابلو فرش ايران معروف بوده و هست. گر چه امروزه تابلوهاي نفيس و چشم نواز شهر كوچك سه هزار ساله سردرود كه حتي بسياري از مردم، خود اين شهر را كمتر از اثرش مي‌شناسند، زينت بخش در و ديوارهاي موزه‌ها و قصرهاي سراسر جهان است. تقاضاي بالا رئيس اتحاديه تابلو فرش سردرود كه اولين اتحاديه تابلو فرش كشور است، در اين باره مي‌گويد: تاريخچه هنر تابلوبافي در شهر سردرود به صورت حرفه‌اي به بيش از ۷۰ سال قبل برمي‌گردد. طرح اين تابلوها در ابتدا از روي پوستر و توسط استادان مجرب طراحي مي‌شد، اما با ورود تكنولوژي اين طرح‌ها در قالب فتوكپي رنگي و طرح‌هاي كامپيوتري كار شدند. كاظم صحتي مي‌افزايد: عده‌اي معتقدند طراحي كامپيوتري تابلو فرش اين هنر اصيل را از حالت سنتي خارج مي‌كند، در حالي كه به نظر من تكنولوژي جزئي از اين هنر است و طراحي آن با كامپيوتر يكي از اين تكنولوژي‌هاست. وي با اشاره به اين كه به گفته رئيس سازمان ميراث فرهنگي استان، در آينده نه‌چندان دور شاهد ثبت تابلو فرش سردرود در كنار فرش آذربايجان در فهرست آثار يونسكو خواهيم، بود مي‌افزايد: اين هنر نفيس و ارزشمند دستي با اشتغالزايي بالغ بر ۲۰۰ هزار شغل در سراسر كشور نقش مهمي در جذب نيروي انساني پويا دارد. وي ادامه مي‌دهد: طبق آمار رسمی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، تولیدکنندگان این شهر سهم به سزایی در اشتغالزایی دارند، تا جایی که سهم توليد تابلو فرش از كل توليد فرش دستبافت در كشور ۲۰ درصد بوده كه از اين ميان سهم شهر سردرود ۱۵درصد است و در ۵ درصد باقيمانده نيز از بابت طرح و رنگرزي و حتي فروش سهم مهمي را ايفا مي‌كند. رئيس اتحاديه تابلو فرش سردرود تصریح مي‌كند: درراستاي اشتغالزايي بيشتر مدتي است به مديريت كارگاه‌هاي متمركز سردرود، دارهاي قالي به اكثر مناطق محروم كشور فرستاده مي‌شود كه البته اين بافندگان فقط در بافت قالي‌ها اشتغال دارند و مراحل قبل و بعد از بافت آن چون طراحي، رنگرزي، چله‌كشي، قاليشويي، پرداخت، برجسته‌زني و... درخود شهر سردرود انجام مي‌پذيرد. وي با اشاره به اين كه تابلو فرش سردرود آن طور كه بايد و شايد به بازار مصرف و جهانيان شناسايي نشده، مي‌افزايد: متاسفانه با توجه به اهميت اين هنر دستي نفيس و ارزآوري بسيار كلاني كه دارد در گذشته درخصوص شناسايي آن به بازار مصرف بخصوص متقاضيان خارجي چندان موفق عمل نكرديم. لذا به منظور جبران كم‌كاري‌هاي گذشته سعي كرديم با ارائه اقداماتي چند، توليد آن را توسعه داده و بيش از پيش به متقاضيان جهاني بشناسانيم. صحتي ادامه مي‌دهد: در اين رابطه مركز ملي فرش ايران درحال انعقاد قرارداد، ايجاد شهرك صنفي و هنري مخصوص تابلو فرش با شركت شهرك‌هاي صنعتي استان آذربايجان شرقي است تا با احداث اين شهرك و تمركز تمام صنوف و هيات‌هاي مربوط در اين مركز تجاري گام بسيار اساسي و بلندي در توسعه اين هنر اصيل و زيباي منطقه‌مان در سطح ملي و جهاني برداشته باشيم. همچنين قرار شده پروژه تحقيقاتي تابلو فرش سردرود در قالب تصاوير، فيلم، گزارشهاي مكتوب و... تهيه و به چند زبان زنده دنيا ترجمه شود و با ارسال به تمامي سفارتخانه‌ها گامي ديگر در شناسايي اين هنر بي‌بديل و چشم‌نواز برداريم. وي با اشاره به اين كه تنها در بازار مصرف چين بيش از ۲۶۰ ميليون نفرمتقاضي تابلو فرش سردرود هستند مي‌افزايد: در صورت بازاريابي صحيح و موفقيت در جذب اين بازار، نقش زيادي در حضور تابلو فرش‌هاي نفيس سردرود در منازل و اماكن كشور ميلياردي چين خواهيم داشت. رونق تجارت تابلو فرش از سردرود بايد گفت استان آذربايجان شرقي از ديرباز در بافت قالي در رج شمارهاي بالا و طرح‌هاي هنري و طيف وسيع رنگ، شهره عام و خاص بوده، اما در چند دهه اخير شهر سردرود (سردری) با جامعیت یافتن در تولید تابلو فرش به عنوان مرکز تولید این آثار در غرب کشور تبدیل شده است. رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان شرقي با اشاره به این که فرش و تابلو فرش زیرمجموعه‌ای از بافت منسوجات با دار است، تشریح مي‌كند: بافت تابلو فرش در آذربایجان شرقی، ابتدا در تبریز متداول بوده، اما به تدریج با توسعه روزافزون روابط بازار و تجارت و نیز بالا رفتن حجم تقاضا و در نهایت با صنعتی شدن این هنر، تولیدکنندگان نیمه‌متمرکز تبریز که بافندگان سردرودی نیز در آن کارگاه‌ها مشغول بودند بیشتر به تجارت تابلو فرش روی آوردند. تراب محمدي مي‌افزايد: بافت تابلو فرش در سردرود که از نیروی کار مناسب برخوردار است به صورت دارهای منفرد در منازل بافنده‌ها اشاعه پیدا کرد و به تدریج با گذشت چند دهه تولید این هنر در آذربایجان در شهر سردرود جامعیت یافت. به گفته محمدي، پرونده ثبت جهاني قالي آذربايجان با محوريت بافت فرش تبريز در قالب مجموعه‌اي از فرش آذربايجان كه شامل فرش آذربايجان شرقي، تابلو فرش سردرود، آذربايجان غربي و اردبيل است به تهران ارسال شده و اكنون منتظر تصميم مسئولان رده بالاي كشوري درخصوص ارسال آن به يونسكو هستيم. وي ادامه مي‌دهد: تابلو فرش سر درود كه از قديم‌الايام به واسطه دارا بودن ويژگي خاص و منحصربه‌فردش شهرت جهاني دارد در چند سال اخير به دليل پيچيدگي هر چه بيشتر و افزايش تقاضا به تدريج صنعتي شده و روش‌هاي سنتي تهيه مصالح و آماده‌سازي براي بافت آن با تغييرات عمده‌اي روبه‌رو شده است لذا اين هنر دستي نفيس را در فهرست آثار ملي به ثبت رسانديم تا از ادامه روند توليد صنعتي و تغيير شكل سنتي آن ممانعت به عمل آيد. وي مي‌افزايد: هرچند برخي از اين تغييرات به ارتقاء كيفيت بافت كمك كرده، اما ثبت ملي اين اثر در حفظ اصالت طرح‌ها، نقشه‌ها، مضامين، رنگ‌ها و ديگر ابزار مورد استفاده در توليد تابلو فرش سردرود كمك مي‌كند. |  |
↧
جان تازه در‌كالبد تابلو فرش تبریز
↧