گردشگری پزشکی نوعی دیگر از گردشگری سلامت است که در آن مسافرت به منظور درمان بیماریهای جسمی یا انجام نوعی از اعمال جراحی زیر نظر پزشکان مجرب در بیمارستان ها و مراکز درمانی بهداشتی مجهز صورت می گیرد. کارشناسان می گویند در این نوع از گردشگری سلامت بیماران پس از معالجه،از فضاها و خدمات گردشگری نیز استفاده می کنند. استان آذربایجان شرقی پس از تهران بیشترین پزشکان متخصص و عمومی را داراست و هم اکنون نزدیک ۴۰ هزار نفر در مراکز پزشکی و درمانی آذربایجان شرقی فعالیت می کنند. تبریز به دلیل راه اندازی دومین دانشکده طب کشور در سال ۱۳۲۴ یعنی حدود ۷۰ سال پیش در زمینه آموزش تخصصی علوم پزشکی در صدر استانهای کشور است و هم اکنون بیش از ۲۰ هزار پزشک متخصص و عمومی فقط در مراکز درمانی دولتی و خصوصی شهر تبریز فعال هستند و علاوه بر آن بزرگترین بیمارستان بین المللی بخش خصوصی کشور با ۴۰۰ تخت و مجهز به انواع مختلف تجهیزات مدرن پزشکی در تبریز افتتاح شده است. دکتر باب الله قاسمی معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در مصاحبه با خبرنگار ما گفت: طبق آخرین آمارهای ارائه شده سالانه بیش از ۵۰ میلیارد دلار ارز از طریق توریسم درمانی عاید کشورهای پیشرفته می شود و این صنعت درحال رشد ، صنعتی کم هزینه و پردرآمد است و علاوه بر جذب گردشگر و کسب درآمدهای ارزی می تواند موقعیت و جایگاه کشورمان را از لحاظ علمی ، اجتماعی و اقتصادی بسیار بالا ببرد. وی گفت: هم اکنون هزاران پزشک متخصص و فوق متخصص در شهر دانشگاهی تبریز به طبابت مشغول هستند و خوشبختانه این شهر توان انجام هر نوع عمل جراحی و درمان اکثر قریب به اتفاق بیماری ها را دارد. وی افزود: صدها پزشک و متخصص تبریزی پس از کسب تخصصهای فوق جراحی از بیمارستان ها و مراکز تخصصی آمریکا و اروپا مبادرت به ایجاد مطب در نقاط مختلف شهر تبریز کرده اند و خدمات پزشکی و تخصصی این پزشکان متخصص در حد استانداردهای جهانی است. وی گفت: روزانه چندین هزار نفر از بیماران استانهای شمالی ،غربی و آذربایجان وارد تبریز می شوند و در بیمارستان های تخصصی و فوق تخصصی بخشهای دولتی و خصوصی بستری، طبابت و درمان می شوند. وی گفت: علاوه بر بیماران داخلی روزانه صدها نفر از بیماران ثروتمند کشورهای آسیای میانه و قفقاز از جمله گرجستان ، آذربایجان،نخجوان ، ارمنستان،ترکیه و همچنین از قسمت های آناتولی ترکیه برای طبابت و انجام عمل های جراحی وارد تبریز می شوند به طوری که مطب پزشکان متخصص و فوق متخصص مملو از بیماران کشورهای آسیای میانه و قفقاز و ترکیه است. تبریز همچنین پذیرای بیمارانی از سایر استانهای کشور ازجمله کرمانشاه،کردستان،آذربایجان غربی،اردبیل،گیلان و زنجان است. مدیر هتل زیبای تبریز که پذیرای گردگران سلامت است گفت: ۸۰درصد ظرفیت این هتل که در جوار خیابان های پزشکی تبریز قرار گرفته است از اتباع کشورهای آسیای میانه و قفقاز پر می شود و در برخی از ایام روز به ویژه روزهای شنبه و یکشنبه مملو از گردشگران این کشورها است. احد سمندر افزود: اکثر بیماران توریسم درمانی بین دو تا چهار روز در هتل های تبریز اقامت می کنند. وی گفت: با استقرار یک سامانه دیجیتال در این هتل به زبان های آسیای میانه و قفقاز موارد مورد نیاز پزشکی و آزمایشگاهی گردشگران درمان در اختیار آنها قرار داده می شود و علاوه بر آن با چندین آژانس عمومی و تاکسی های مورد اعتماد برای رساندن آنان به مراکز درمانی و پزشکی و آزمایشگاهی قرارداد بسته ایم . وی گفت: روزانه نزدیک به یک هزار نفر از گردشگران سلامت از طریق نقاط مرزی گیلان ، اردبیل و آذربایجان شرقی وارد کشورمان می شوند و به دلیل ظرفیت های شهر دانشگاهی و پزشکی تبریز ،حدود ۸۰درصد آنان برای مداوا به این شهر سفر می کنند ؛ بقیه نیز به مراکز درمانی و پزشکی شهرهای رشت ، آستارا ، اردبیل و مرند مراجعه می کنند. سمندر گفت: گردشگران سلامت خارجی علاوه بر اتوبوس، روزانه به وسیله صدها خودروی مسافرکش به تبریز می آیند و حدود ۷۰۰ نفر از این گردشگران خارجی در مراکز اقامتی و هتل ها و مسافرخانه های تبریز اسکان می یابند. وی گفت: گردشگری سلامت به رونق اقتصادی تبریز منجر شده است و چون اکثر بیماران با همراهان خود به تبریز می آیند علاوه بر استفاده از مراکز گردشگری و آثار تاریخی ، سوغاتی و مایحتاج عمومی نیز خریداری می کنند. سمندر گفت: هم اکنون علاوه بر مراکز اقامتی ، مراکز خرید و رستوران ها ، مطب ها ،مراکز آزمایشگاهی نیز از این توریسم درمانی بهره های زیادی می برند. خانم مختاری رئیس رستوران ساحل در خیابان ارک جدید تبریز نیز که محل استقرار مراکز درمانی فوق تخصصی است گفت: در برخی از روزها پذیرای بیش از ۳۰ نفر از گردشگران آسیای میانه و قفقاز است. وی اضافه کرد: خوشبختانه در سالهای اخیر شاهد رونق ورود گردشگران خارجی به تبریز بوده ایم. سید مرتضی صفوی مدیر یک دفتر بزرگ املاکی نیز در ارک جدید تبریز گفت: با هجوم گردشگران خارجی برای طبابت و درمان به تبریز قیمت ملک و همچنین بهای رهن و اجاره مطب ها ، آزمایشگاه ها ، مراکز درمانی بخش خصوصی و رستوران ها در خیابان هایی که این نوع خدمات در آنها عرضه می شود افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. وی گفت: بهتر است متولیان درمانی و فرهنگی با برنامه ریزی کوتاه مدت و طولانی مدت در خصوص ساماندهی امور گردشگران خارجی اقدامات عاجلی به عمل آورند و از آشفتگی ها و بی نظمی ها و سوء استفاده های احتمالی جلوگیری شود. وی با اشاره به دخالت عده ای بیکار و دلال در امور درمانی بیماران خارجی افزود: برخی از سودجویان به دنبال معرفی بیماران خارجی به افراد غیر مسئول و غیر متخصص هستند. غلامحسین کریمی مدرس گردشگری در مراکز آموزش عالی نیز گفت: از سال ۱۳۸۲ نخستین بار در کشور بحث توریسم درمانی مطرح و ورود این نوع گردشگران به شهرهای تبریز ، شیراز ، تهران و مشهد آغاز شده است. وی گفت: اگر برنامه ریزی های لازم در سطح ملی و منطقه ای صورت گیرد می توان در حوزه توریسم درمانی جایگاه شایسته ای را بدست آورد. کریمی افزود: هم اکنون با وجود امکانات بالقوه پزشکی و فوق پزشکی در کشور و همچنین کادر مجهز و مجرب یک نوع آشفتگی در جذب بیماران خارجی دیده می شود که در این رابطه علاوه بر متولیان ملی و محلی سفارتخانه ها و کنسولگری ها و وابسته های فرهنگی و اقتصادی نیز می توانند بازوی مهمی در جذب گردشگران خارجی باشند. وی گفت: علاوه بر کسب درآمدهای اقتصادی می توان ظرفیت های علمی و تخصصی و توانمندی های بومی را نیز به رخ کشورهای جهان کشید چراکه امروزه ابهت و عظمت هر کشور رابطه زیادی با تولیدات ، محصولات ، صادرات و خدمات آن کشور دارد. دکتر مهران صمدی مدیر گروه علوم ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی تبریز نیز گفت: کشورمان از قدیم الایام ارتباطات فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی ، قومی و ادبی زیادی با کشورهای آسیای میانه و قفقاز دارد چراکه تا دوقرن پیش این بخش از آسیای میانه و قفقاز متعلق به ایران بوده است. وی گفت: نزدیک ۳۰ میلیون نفر در این منطقه مسلمان زندگی می کنند و اکثر آنها احترام خاصی به جمهوری اسلامی قائلند لذا وقتی بیماران این کشورها وارد شهرهایمان می شوند باید رفتار صحیحی داشته باشیم تا آنها را مجاب کنیم پس از استفاده از خدمات پزشکی و درمانی با فرهنگ و آداب و رسوم ما آشنا شوند و با خاطره خوشی به کشورهای خود برگردند. صمدی گفت:ارتباطات فرهنگی در جذب توریسم درمانی بسیار مهم است و نزدیکی فرهنگی و دینی ما با ساکنان کشورهای آسیای میانه و قفقاز از یک سو و بالابودن خدمات علمی – پزشکی در ایران می تواند علاوه بر انتقال مواریث فرهنگی باعث افزایش قدرت نرم کشور ما در بین کشورهای منطقه شود. دکتر صمدی افزود: علاوه بر مسائل ارز آوری و اقتصادی ، توریسم درمانی میتواند به رفع سوء تفاهمات بین ملل نیز کمک کند و ذهنیت های منفی احتمالی را درباره ایران کاهش دهد و یا از بین ببرد. صابر خانوار اوغلی که برای درمان بیماری دیابت به یکی از پزشکان متخصص تبریز مراجعه کرده است به خبرنگار ما گفت: از برخورد محترمانه پزشک و کادر درمانی راضی و قدردان آنهاست. وی گفت: در مدت دو روز اقامت در تبریز شاهد رفتار محبت آمیز بوده است ولی برخی رانندگان تاکسی و صاحبان سوپرمارکت در ارائه خدمات به آنها درخواست اضافه وجه دارند. جهان قلی اف نیز که مادر خود را برای درمان بیماری اعصاب به تبریز آورده است گفت: برخی از پزشکان و کادر پزشکی و صاحبان آزمایشگاه ها و داروخانه ها از آنان اضافه وجه دریافت می کنند. دکتر سعید پناهی رئیس جامعه پزشکان تبریز در این باره میگوید:در بخشنامه هایی به پزشکان و مراکز درمانی تبریز، از آنان خواسته ایم در درمان و طبابت بیماران خارجی و یا اخذ آزمایشها جانب انصاف را رعایت و از دریافت اضافه وجه خودداری کنند. وی درعین حال افزود: مسئولان بهداشتی و درمانی استان برای افزایش دریافت ۵۰ درصدی خدمات درمانی و پزشکی از اتباع خارجی موافقت ضمنی کرده اند. دکتر پناهی افزود: ورود گردشگران درمانی خارجی به تبریز از روند رو به رشدی برخوردار است و تا کنون همایشهای تخصصی در مراکز درمانی بخش خصوصی و دولتی درمورد مباحث توریسم درمانی برگزار شده است و صاحبان آزمایشگاه ها و مراکز درمانی با نحوه برخورد و نحوه ارائه خدمات درمانی به بیماران خارجی آشنا شده اند. کارشناسان معتقدند توجه به موضوع گردشگری سلامت و رفع مشکلات و موانع فراروی این صنعت و توسعه امکانات و تجهیزات درمانی موردنیاز برای معالجه بیماران کشورهای همسایه میتواند به رشد تعاملات اجتماعی و سیاسی و توسعه اقتصادی کشورمان کمک کند.